Αθανάσιος

I

Όνομα αγίων της Ανατ. Ορθόδοξης Εκκλησίας.

1. Επίσκοπος Ταρσού. Μαρτύρησε στα χρόνια του αυτοκράτορα Βαλεριανού (253-259), γιατί βάφτισε κάποια νέα που ονομαζόταν Ανθούσα. Συνεορτάζουν στις 22 Αυγούστου.

2. Ένας από τους 33 μάρτυρες, που μαρτύρησαν στη Μελιτηνή κατά τον διωγμό του Διοκλητιανού (284-304). Τιμάται στις 7 Νοεμβρίου.

3. Ρωμαίος συγκλητικός, έπαρχος στην Αίγυπτο, που μαρτύρησε στα χρόνια του αυτοκράτορα Μαξιμιανού στο Κλύσμα της Ερυθράς θάλασσας (Σουέζ). Τιμάται στις 18 Ιουλίου.

4. Μαρτύρησε στη Σαλαμίνα της Κύπρου μαζί με τον διάκονο Δημητριανό και τον ιερέα Αριστοκλή κατά τον διωγμό του Μαξιμιανού. Τιμάται στις 23 Ιουνίου στην Κύπρο. Είναι γνωστός και ως Α. ο Αναγνώστης.

5. Ένας από τους σαράντα μάρτυρες, που μαρτύρησαν στις αρχές του 4ου αι. κατά τον διωγμό του Λικινίου. Τιμάται στις 9 Μαρτίου.

6. Μαρτύρησε με ραβδισμό. Τιμάται στις 13 Ιανουαρίου.

7. Άγιος γνωστός με την προσωνυμία ο από μάγων. Τιμάται στις 23 Απριλίου.

8. Διάκονος στα Ιεροσόλυμα. Μαρτύρησε με διαταγή του μονοφυσίτη επισκόπου Θεοδοσίου. Τιμάται μόνο από τη Δυτική Εκκλησία (5 Ιουλίου).

9. Α. ο Μπαντζεκουκέτα. Ιθαγενής από την Αφρική, που θανατώθηκε το 1886 από τον τοπικό βασιλιά Μουάγκα. Τιμάται μόνο από την Δυτική Εκκλησία στις 3 Ιουνίου.

10. Α. ο Αθωνίτης (Τραπεζούντα 930 – Άγιον Όρος 1004). Άγιος και ιδρυτής της Μεγίστης Λαύρας, της αρχαιότερης μονής του Αγίου Όρους . Έμεινε ορφανός σε μικρή ηλικία και τον ανέθρεψε μια πλούσια μοναχή και κάποιος αξιωματούχος που τον έφερε και στην Κωνσταντινούπολη, όπου σπούδασε και δίδαξε για λίγο σε κάποια σχολή. Νέος ακόμη έγινε μοναχός στην περίφημη τότε μονή της Ξηρολίμνης στη Βιθυνία, όπου για πρώτη φορά συνάντησε τον Νικηφόρο Φωκά, ανιψιό του ηγουμένου, συνδέθηκε μαζί του με στενή φιλία και κάποτε μάλιστα σχεδίαζαν να ασκητέψουν μαζί. Αργότερα, αναζητώντας περισσότερη ησυχία αποτραβήχτηκε στο Άγιον Όρος και ασκήτευε μόνος του. Όταν ο Νικηφόρος εκστράτευσε στην Κρήτη εναντίον των Σαρακηνών, κάλεσε κοντά του τον Α. για να στηρίξει τον στρατό με τις ευχές και τις νουθεσίες του. Σε ανταμοιβή τού έστειλε ένα μεγάλο μέρος από τα πλούσια λάφυρα εκείνου του πολέμου για να χτίσει μοναστήρι στον Άθω. Έτσι ο Αθανάσιος έχτισε (963) τη Μεγίστη Λαύρα, το πρώτο και μεγαλύτερο μοναστήρι του Αγίου Όρους. Τον ίδιο χρόνο ο Νικηφόρος γινόταν αυτοκράτορας.

Οι νεωτερισμοί και οι μεταρρυθμίσεις του Α., η ανέγερση οικοδομημάτων, η καλλιέργεια της γης, η προσπάθεια οργάνωσης του μοναχικού βίου, προκάλεσαν την αντίδραση των ασκητών, που ζούσαν έως τότε μέσα σε καλύβες. Τον κατηγόρησαν ότι «εις κόσμον το Όρος μετεποίησεν». Η διαμάχη έφτασε ως τον αυτοκράτορα Ιωάννη Τσιμισκή, που τελικά δέχτηκε τις απόψεις τουΑ., ο οποίος και έγραψε τότε (971) τον πρώτο καταστατικό χάρτη του Αγίου Όρους, το πρώτο Τυπικόν, τον λεγόμενο τράγο (επειδή είναι γραμμένο σε δέρμα τράγου), ο οποίος σώζεται, έχει ιδιόχειρη την υπογραφή του Τσιμισκή γι’ αυτό αποτελεί και σήμερα ακόμα τη βάση του αγιορείτικου μοναχισμού και θεωρείται το ιερότερο κειμήλιο του Άθω.

11. Α. ο δαιμονοκαταλύτης (9ος αι.). Είναι γνωστός από ένα παλαιό συναξάρι, που βρήκε και δημοσίευσε ο Παπαδόπουλος-Κεραμεύς στο έργο του Πηγές της Ιστορίας της αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας (Fontes Historiae Imperii Trapezuntini, Πετρούπολη 1879). Καταγόταν από την Τραπεζούντα. Ήταν ηγούμενος της μονής του Διάπλου και πιστευόταν ότι είχε το χάρισμα να διώχνει τα δαιμόνια, γι’ αυτό και ονομάστηκε δαιμονοκαταλύτης. Λέγεται πως θεράπευσε την κόρη του αυτοκράτορα Θεόφιλου (829-842). Ο πατριάρχης Μεθόδιος (843-847), εκτιμώντας τα έργα του, τον χειροτόνησε μητροπολίτη Τραπεζούντας. Ο Α. εγκαταστάθηκε στη μονή του Φωκά, απ’ όπου ασκούσε τα καθήκοντά του. Τάφηκε στο ίδιο μοναστήρι, που από τότε πήρε το όνομά του.

12. Α. ο θαυματουργός (; – 932). Καταγόταν από το θέμα των Κιβυρραιωτών, που βρισκόταν στη Μικρά Ασία. Μόνασε στη μονή του Τραϊανού, κοντά στον Σαγγάριο, όπου ασχολήθηκε με την αντιγραφή βιβλίων. Εκεί χειροτονήθηκε και ιερέας. Τα χρήματα που κέρδιζε από την ασχολία του τα μοίραζε στους φτωχούς. Τιμάται στις 3 Ιουνίου.

13. Α. ο Κομεντάριος ή Κομενταρίσιος. Ασκήτεψε στην έρημο μαζί με τον όσιο και ομολογητή Ζώσιμο. Η Ορθόδοξη Εκκλησία τον τιμά στις 4 Ιανουαρίου ενώ η Ρωμαιοκαθολική στις 3 του ίδιου μήνα.

14. Α. ο Κορίνθου (; – 937). Λόγιος κληρικός. Έγραψε αντιρρητικό έργο με τον τίτλο Τετράβιβλος. Τιμάται στις 4 Μαΐου.

15. Οικουμενικός πατριάρχης. Βλ. λ. Αθανάσιος (Όνομα πατριαρχών Κωνσταντινουπόλεως).

16. Α. ο Μέγας. Βλ. λ. Αθανάσιος ο Μέγας.

17. Α. ο Μετεωρίτης (Νέαι Πάτραι [σημερινή Υπάτη], 1305 – Μετέωρα 1385). Όσιος και ιδρυτής της μονής της Μεταμόρφωσης, της αρχαιότερης του μοναστηριακού συγκροτήματος των Μετεώρων. Παιδί ακόμη τον αιχμαλώτισαν οι Καταλανοί όταν κατέλαβαν (1319) την πατρίδα του. Δραπέτευσε, κατέφυγε στη Θεσσαλονίκη, επισκέφθηκε το Άγιον Όρος, πήγε στην Κωνσταντινούπολη και στην Κρήτη και επέστρεψε στο Άγιον Όρος, όπου εκάρη μοναχός. Οι τουρκικές πειρατικές επιδρομές όμως τον ανάγκασαν να φύγει και να εγκατασταθεί οριστικά στα Μετέωρα, όπου από παλιά ασκήτευαν στις σπηλιές των βράχων πολλοί αναχωρητές. Εκεί, πάνω στον μεγαλύτερο βράχο, τον Πλατύλιθον, ίδρυσε τον ναΐσκο που θα επεξέτεινε αργότερα ο Ιωάννης Ούρεσης Παλαιολόγος και ο οποίος αποτελεί σήμερα το καθολικό της μονής της Μεταμόρφωσης.

18. Α. ο Παυλοπετρίτης (9ος αι.). Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Πολύ νέος έγινε μοναχός στη μονή Παυλοπετρίου, που βρισκόταν στην περιοχή της Νικομήδειας. Στα χρόνια του Λέοντα του Ε’ (813-820) υπέστη πολλά δεινά για την πίστη του στις εικόνες και για τους αγώνες του κατά των εικονομάχων. Τιμάται ως ομολογητής στις 22 Φεβρουαρίου.

19. Επίσκοπος Νικόπολης (849-872) και άγιος της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Τιμάται στις 15 Ιουλίου.

20. Α. ο Πεντασχινίτης. Τοπικός άγιος της Κύπρου. Καταγόταν από το χωριό Πεντάσχινο, που έπαψε να υπάρχει τον 18ο αι.

21. Αρχιεπίσκοπος Χριστιανούπολης (17ος αι.–18ος αι.). Ονομάστηκε Κορφηνός γιατί καταγόταν από την Κέρκυρα. Το 1699 χειροτονήθηκε διάκος στην Κωνσταντινούπολη και το 1711 αρχιεπίσκοπος Χριστιανούπολης. Οι ημερομηνίες αυτές, που αναφέρονται από τον βιογράφο του Ιωάννη Μαρτίνο, επίσκοπο Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως, ο οποίος έγραψε και την Ακολουθία του (1877) δεν θεωρούνται ακριβείς, γιατί από πατριαρχικό έγγραφο του Καλλίνικου Β’ συνάγεται πως ο Α. το 1701 ήταν ήδη αρχιεπίσκοπος Χριστιανούπολης. Το λείψανο του αγίου βρίσκεται στη μονή Προδρόμου Γορτυνίας, όπου υπάρχει και ναός αφιερωμένος στη μνήμη του. Τιμάται στις 17 Μαΐου.

22. Επίσκοπος Χυτρών Κύπρου (9ος αι.).

23. Ρώσος οσιομάρτυρας (17ος αι.). Ήταν ηγούμενος της μονής Μπρεστ. Επειδή στηλίτευε τους Ουνίτες, τον συνέλαβαν οι Λατίνοι και τον θανάτωσαν με φρικτά βασανιστήρια στις 5 Σεπτεμβρίου 1648. Η μνήμη του τιμάται στις 5 Σεπτεμβρίου και η ανακομιδή των λειψάνων του στις 20 Ιουλίου.

24. Επίσκοπος Κορίνθου. Δεν έχουμε πληροφορίες για τη ζωή του. Φέρεται ως συγγραφέας τριών αντιρρητικών έργων, από τα οποία σώζεται ένα μόνο μικρό απόσπασμα (Patrologia Graeca (106, 1023-24). Πέθανε μεταξύτων ετών 976-1025. Τιμάται στις 4 Μαΐου.

Ο Αθανάσιος ο Αθωνίτης, σε τοιχογραφία του 14ου αι. από τον ναό του Πρωτάτου στο Άγιον Όρος (φωτ. Π. Παπαχατζιδάκη).

Άποψη της Μεταμόρφωσης, μονής των Μετεώρων, όπου μόνασε στα μέσα του 14ου αι. ο Αθανάσιος ο Μετεωρίτης.

II

Όνομα νεομαρτύρων της Ανατ. Ορθόδοξης Εκκλησίας.

1. Καταγόταν από τη Σπάρτη της Αττάλειας. Ήταν ιερομόναχος και μαρτύρησε στα Μουδανιά της Βιθυνίας στις 29 Οκτωβρίου 1653. Η μνήμη του τιμάται στις 27 Οκτωβρίου. Τον κανόνα και το μαρτύριο του αγίου έγραψε ο Μελέτιος Συρίγου.

2. Καταγόταν από την Κίο της Βιθυνίας. Στην πατρίδα του ήταν δημογέροντας. Προστάτευε τους συμπατριώτες του και ζητούσε από τις αρχές ίση μεταχείριση ανάμεσα σε χριστιανούς και μουσουλμάνους. Τελικά συκοφαντήθηκε στις αρχές και διατάχτηκε η σύλληψή του. Στην Κωνσταντινούπολη όπου τον μετέφεραν, αρνήθηκε κάθε κατηγορία και διακήρυξε την πίστη του στον Χριστό. Οι Τούρκοι τον φυλάκισαν και, ύστερα από φρικτά βασανιστήρια, τον αποκεφάλισαν στη θέση Παρμάκ Καπί της Κωνσταντινούπολης, στις 24 Ιουλίου 1670. Το μαρτύριο του εξιστόρησε ο μεγάλος λογοθέτης, Ιωάννης Καρυοφύλλης.

3. Καταγόταν από την Αττάλεια. Ζούσε στη Σμύρνη όπου συναναστρεφόταν με Τούρκους που συχνά τον χλεύαζαν για την πίστη του στον Χριστό. Ο Α., αν και αγράμματος, απαντούσε πάντοτε εύστοχα. Τελικά τον κατηγόρησαν στις αρχές. Ο Α. δεν ενέδωσε στις πιέσεις των Τούρκων, αλλά έμεινε σταθερός στην πίστη του. Έτσι, ύστερα από πολλά βασανιστήρια αποκεφαλίστηκε στη Σμύρνη στις 7 Ιανουαρίου 1700. Οι χριστιανοί παρέλαβαν το λείψανο του μάρτυρα και το ενταφίασαν στον εκεί ναό της Αγίας Παρασκευής.

4. Καταγόταν από πλούσια οικογένεια του χωριού Κολιακία της Θεσσαλονίκης. Μετά από τις σπουδές του στη Θεσσαλονίκη και το Άγιον Όρος και από παραμονή δύο χρόνων στη Δαμασκό κοντά στον πατριάρχη Αντιόχειας Φιλήμονα, γύρισε στην πατρίδα του. Εκεί, κατά τη διάρκεια μιας θρησκευτικής συζήτησης με έναν Τούρκο εμίρη, πρόφερε μια φράση που θεωρήθηκε ομολογία πίστης στον μουσουλμανισμό. Κατηγορήθηκε στον κριτή της Θεσσαλονίκης ότι, μολονότι ομολόγησε, αρνήθηκε να ασπαστεί τη μουσουλμανική θρησκεία. Ο Α. δεν δέχτηκε την κατηγορία και με θάρρος διακήρυξε τη χριστιανική του πίστη. Φυλακίστηκε, βασανίστηκε και τελικά απαγχονίστηκε στα περίχωρα της Θεσσαλονίκης, στις 8 Σεπτεμβρίου 1774.

III

Όνομα διαφόρων ιερωμένων και αγιογράφων.

1. Από τα Άγραφα (17ος αι.). Ο Ευγένιος ο Αιτωλός, γράφοντας γι’ αυτόν προς τον Ρώσο πατριάρχη Νίκωνα, τον χαρακτηρίζει «της ιεράς ζωγραφιάς ικανόν επιστήμονα».

2. Από το Γρεβενίτι της Ηπείρου (17ος αι.). Τοιχογράφησε το καθολικό της μονής Βουτσάς στο Γρεβενίτι (1680).

3. Από την Ήπειρο (17ος αι.). Εργάστηκε στο Άγιον Όρος.

4. Αγιογράφος (18ος αι.). Τοιχογράφησε τον Άγιο Στέφανο της Καστοριάς.

5. Από τη Σίφνο (18ος αι.). Δύο εικόνες του σώζονται στην Εκατονταπυλιανή της Πάρου: η Αγία Τριάδα στο αμφίθυρο της Ωραίας Πύλης και ο Χριστός Αρχιερέας στον δεσποτικό θρόνο.

6. Από την Κρήτη (18ος αι.). Έργα του είναι μία εικόνα της Παναγίας του 1757 και διάφορες τοιχογραφίες στο μοναστήρι του Προφήτη Ηλία της Κορινθίας.

7. Ιερομόναχος και λόγιος από την Κύπρο (1571 – 1633). Σπούδασε στη σχολή των ιησουιτών στην Κωνσταντινούπολη και μετεκπαιδεύτηκε στη Ρώμη. Είχε προσχωρήσει στον καθολικισμό και εργαζόταν συστηματικά για την ένωση των δύο εκκλησιών. Έγραψε βιβλία στην αρχαία ελληνική με τους τίτλους Φιλοσοφικά συνταγμάτια τέτταρα, Αριστοτέλης εαυτόν περί της αθανασίας της ψυχής διατρανών κ.α.

IV

Όνομα ιστορικών προσώπων του Βυζαντίου.

1. Α. Συγκλητικός (6ος αι.). Έζησε στα χρόνια του Ιουστινιανού και αναφέρεται από τον ιστορικό Αγαθία. Στάλθηκε από τον Ιουστινιανό στη Λαζική για να διευθετήσει την υπόθεση των στρατηγών Ρούστικου και Ιωάννη, οι οποίοι στη διάρκεια στρατιωτικής αποστολής είχαν σκοτώσει το βασιλιά της Λαζικής Γουβάζη. Οι δύο στρατηγοί καταδικάστηκαν σε θάνατο. Ο Α. θέλησε με αυτόν τον τρόπο να εξομαλύνει τις σχέσεις μεταξύ Βυζαντινών και Λάζων, αλλά και να ενισχύσει το κύρος της Βυζαντινής αυτοκρατορίας στον βαρβαρικό αυτό λαό. Το Βυζάντιο επιδίωκε τη φιλία των Λάζων, γιατί η χώρα τους, που βρισκόταν στον Πόντο, είχε μεγάλη σημασία για την άμυνα των ανατολικών συνόρων της αυτοκρατορίας και για την απρόσκοπτη επικοινωνία της με την Ασία. Από την περιγραφή του Αγαθία προκύπτει ότι η ελληνική γλώσσα ήταν διαδομένη στη Λαζική.

2. Α. Σχολαστικός (τέλη 6ου αι.). Νομομαθής. Έζησε στα χρόνια του ΙουστίνουΒ’. Καταγόταν από την Έμεσα της Συρίας. Έγραψε την Επιτομή των 153 Νεαρών, που εκδόθηκαν μετά τον Ιουστινιάνειο Κώδικα.

V

Όνομα πατριαρχών Κωνσταντινουπόλεως.

1. Α. Α’ (1289-93 και 1304-10). Λιτός και αυστηρός, προσπάθησε να πατάξει κάθε παρεκτροπή, γι’ αυτό δημιούργησε πολλούς εχθρούς, που τελικά τον ανάγκασαν να παραιτηθεί οριστικά από τον πατριαρχικό θρόνο. Πέθανε μοναχός και η μνήμη του τιμάται στις 28 Οκτωβρίου.

2. Α. Β’. Εξελέγη το 1450, εξαναγκάστηκε όμως να παραιτηθεί σε λίγους μήνες. Προηγουμένως ήταν ηγούμενος της μονής Περιβλέπτου.

3. Α. Γ’ ο Πατελλάριος. Ανέλαβε τον πατριαρχικό θρόνο το 1651, κατά την περίοδο της εξορίας του Κύριλλου Λούκαρη, και παραιτήθηκε πολύ σύντομα, μόλις επέστρεψε εκείνος.

4. Α. Δ’. Επίσκοπος Ραιδεστού, κατέλαβε το 1679 τον πατριαρχικό θρόνο, στον οποίον παρέμεινε μόνον οκτώ ημέρες.

5. Α. Ε’. Ανέβηκε στον πατριαρχικό θρόνο το 1709 και αναγκάστηκε να παραιτηθεί σε μικρό διάστημα. Αποσύρθηκε τότε σε κάποιο μοναστήρι της Μολδαβίας, όπου και πέθανε. Άνθρωπος με μεγάλη μόρφωση, ήξερε λατινικά και αραβικά. Κατηγορήθηκε ως νεωτεριστής και λατινόφιλος.

VI

Όνομα πατριαρχών Αλεξανδρείας.

1. Α. Α’ ο Μέγας. Βλ. λ. Αθανάσιος ο Μέγας.

2. Α. Β’ (1276 – 1316). Προερχόταν από τη μονή της Αγίας Αικατερίνης Σινά. Οι πιέσεις των Μαμελούκων τον ανάγκασαν, δύο χρόνια μετά την εκλογή του να καταφύγει στην Κωνσταντινούπολη. Εκεί τάχτηκε με τη μερίδα των ανθενωτικών και διαδραμάτισε σπουδαίο ρόλο στις εκκλησιαστικές υποθέσεις. Διακρινόταν για τον ήπιο χαρακτήρα του και για τη σταθερότητά του στην ορθόδοξη πίστη. Το 1308 ο πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Α. Α’ τον καθαίρεσε και τον ανάγκασε να εγκαταλείψει την Κωνσταντινούπολη.

3. Α. Γ’. Πατριάρχης από το 1417 έως το 1425.

VII

Όνομα πατριαρχών Αντιοχείας.

1. Α. Α’ (1156-70). Οι σταυροφόροι που κατείχαν τότε τη Συρία τον έδιωξαν από τον πατριαρχικό θρόνο. Ξαναγύρισε όμως με τη βοήθεια του αυτοκράτορα Μανουήλ Κομνηνού. Σκοτώθηκε στις 29 Ιουνίου 1170, ενώ ιερουργούσε, από μια πέτρα που έπεσε από σεισμό.

2. Α. Β’ (1609-18). Έγινε πατριάρχης παρά τη θέληση του ποιμνίου, με το οποίο ήλθε πολλές φορές σε ρήξη. Τελικά καταγγέλθηκε στην Υψηλή Πύλη, η οποία τον φυλάκισε.

3. Α. Γ’ (1724-28). Αναδείχθηκε πατριάρχης το 1700, παραιτήθηκε όμως σύντομα και ανέλαβε την επισκοπή Βερροίας, δηλαδή του Χαλεπίου. Ξαναγύρισε στον θρόνο της Αντιόχειας μετά τον θάνατο του Κυρίλλου (1720). Ίδρυσε στο Χαλέπι αραβικό τυπογραφείο, στο οποίο τυπώθηκε αραβική μετάφραση του Ψαλτηρίου και άλλα βιβλία. Έγραψε την ιστορία του πατριαρχείου Αντιοχείας, η οποία τυπώθηκε μόνο σε λατινική μετάφραση.

VIII

Όνομα πατριαρχών Ιεροσολύμων.

1. Α. Α’ ο Πάνσοφος (929-937).

2. Α. Β’ (1223-36). Πέθανε με μαρτυρικό θάνατο.

3. Α. Γ’ (1313-34).

4. Α. Δ’ (1452-60). Ήταν Αγιοταφίτης. Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης απέσπασε προνόμια από τον Μωάμεθ Β’ τον Πορθητή για το πατριαρχείο του. Το γεγονός αυτό εξόργισε τους Μαμελούκους, που κατείχαν τότε τους Αγίους Τόπους.

5. Α. Ε’ (1827-44). Ίδρυσε σχολεία, ανακαίνισε μοναστήρια και αντιμετώπισε με δεξιότητα τις βλέψεις των Αρμενίων και Λατίνων προς τα ιερά προσκυνήματα. Κατέφερε να ανορθώσει οικονομικά το πατριαρχείο, χάρη σε πανορθόδοξο έρανο που διοργάνωσε.

IX

(Παπάς, Χαλκηδόνα 1936–). Μητροπολίτης Ηλιουπόλεως και Θείρων, υπέρτιμος και Έξαρχος Λυδίας και πάσης Καρίας. Σπούδασε στη Θεολογική Σχολή Χάλκης (1959) και μετεκπαιδεύτηκε στο πανεπιστήμιο του Μονάχου, του οποίου και αναγορεύτηκε το 1965 διδάκτορας φιλοσοφίας. Διετέλεσε καθηγητής της Θεολογικής Σχολής Χάλκης στην έδρα της χριστιανικής αρχαιολογίας και τέχνης. Τέλος, σπούδασε και βυζαντινή αγιογραφία. Το 1959 χειροτονήθηκε διάκονος και το 1972 πρεσβύτερος. Το ίδιο έτος εξελέγη επίσκοπος Ελενουπόλεως, το 1976 προήχθη σε μητροπολίτη Ελενουπόλεως και το 1990 έγινε μητροπολίτης Ηλιουπόλεως και Θείρων. Είναι μέλος της Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου και συμμετέχει στις συνοδικές επιτροπές: διορθόδοξων ζητημάτων, ιδρυμάτων του θρόνου στο εξωτερικό (πρόεδρος), διαχριστιανικών ζητημάτων (πρόεδρος), του διαλόγου με τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, θεολογικών μελετών, Αγίου Όρους (πρόεδρος) κ.ά. Τέλος, είναι μέλος της κεντρικής επιτροπής του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών και πρόεδρος του Ιδρύματος Πατερικών Μελετών.